矩阵对角化那些事

矩阵都可以对角化吗?

所有矩阵都可以对角化吗?

前几天某好友同学, 参加了某度算法岗的面试, 问了很多问题, 其中就有这么一个基础数学的问题: 所有矩阵都可以对角化吗?

实际上, 我立马就可以想出一个反例:

$$ A = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 0 & 1 \end{bmatrix}. $$

A 矩阵不可以对角化, 因为:

  • 求特征值
    显然特征值为

$$ \lambda_1 = \lambda_2 =1. $$

  • 求对应的特征向量

$$ {\rm x}_1 = {\rm x}_2 = k\begin{bmatrix} 1 \\ 0 \end{bmatrix}. $$

其特征向量线性相关, 即 $A$ 不可对角化, 所以 并不是所有的矩阵都可以对角化

上述矩阵 $A$ 是最小的若尔当块.


矩阵对角化

矩阵对角化是什么?

可对角化矩阵线性代数矩阵论 中重要的一类矩阵. 如果一个方块矩阵 $A$ 相似于对角矩阵, 也就是说: 如果存在一个可逆矩阵 $P$ 使得 $P^{-1}AP$ 是对角矩阵,则它就被称为可对角化的.

记 $n$ 阶方阵 $A$ 的特征值为(可能存在相同的特征指)

$$ {\rm \lambda }= \\{\lambda_1, \dots, \lambda_n \\}. $$

以及线性无关的特征向量

$$ S = [ {\rm x}_1, \dots, {\rm x}_n ]. $$

其中 ${\rm x}_i$ 为列向量. 则

$$ \begin{align*} A S &= [ A{\rm x}_1, \dots, A{\rm x}_n ] \\[3pt] & = [\lambda_1{\rm x}_1, \dots, \lambda_n{\rm x}n] \\[3pt] & = [ {\rm x}1, \dots, {\rm x}n ] \left[ \begin{array}{cccc} {\lambda{1}} & {0} & {\cdots} & {0} \\ {0} & {\lambda{2}} & {\cdots} & {0} \\ {\vdots} & {\vdots} & {\ddots} & {\vdots} \\ {0} & {0} & {\cdots} & {\lambda{n}} \end{array} \right] \\[3pt] & = S\Lambda. \end{align*} $$

根据上式, 即得到一种矩阵分解

$$ A = SAS^{-1}. $$


可对角化条件

我们已经知道, 并不是所有的矩阵都可以对角化, 那么矩阵 可对角化需要满足哪些条件呢?

  • 特征向量
    所有特征向量线性无关

  • 特征值

    • 若矩阵的特征值各不相同, 则矩阵一定可以对角化;
    • 若矩阵存在某特征值的重数大于 1, 矩阵则可能 可以对角化.
  • 空间
    全空间 $V$ 可表示为各特征子空间的直和

课本上有一系列等价条件, 此处不再枚举.

实际上, 若尔当标准型理论可以完美解释对角化问题, 此处也不多介绍, 之后会专门说一说.


有趣的应用

以下内容的前提条件都是: 矩阵满足可对角化

矩阵的幂 $A^n$

首先, 因为 $A = S\Lambda S^{-1}$, 所以

$$ A^n = S\Lambda S^{-1} \cdot S\Lambda S^{-1} \cdots S\Lambda S^{-1}=S\Lambda^{n}S^{-1}. $$

其中,

$$ \Lambda^{n} = \left[ \begin{array}{cccc} {\lambda_{1}^n} & {0} & {\cdots} & {0} \\ {0} & {\lambda_{2}^n} & {\cdots} & {0} \\ {\vdots} & {\vdots} & {\ddots} & {\vdots} \\ {0} & {0} & {\cdots} & {\lambda_{n}^n} \end{array} \right] $$

以上是利用特征值计算矩阵幂的方法, 而且可以得到: 矩阵的 $n$ 次方后, 特征值相应地变为 $n$ 次方, 而特征向量不变.

其次, 因为 $A{\rm x} = \lambda {\rm x} $, 所以

$$ A^2{\rm x} = A \lambda {\rm x} = \lambda A{\rm x} = \lambda^2{\rm x} . $$

递推可得 $$A^n{\rm x} = \lambda^n {\rm x}$$

由上式同样得到: 矩阵的 $n$ 次方后, 特征值相应地变为 $n$ 次方, 而特征向量保持不变.

差分方程 $u_{k+1} = Au_k$

假设 $u_2 = Au_1$, 由递推 $u_{k+1} = Au_k$ 可得 $u_{k+1} = A^ku_1$, 那么, 已知 $n$ 阶方阵 $A, u_1$, 如何计算 $u_{k+1}$ ?

因为已知 $A$ 可对角化, 所以矩阵 $A$ 的特征向量线性无关, $S=\\{{\rm x}_1, \dots, {\rm x}_n\\}$ 可构成全空间 $V$ 的一组基, 则 $u_1$ 可表示为:

$$ \begin{align*} u_1 &= c_1{\rm x}_1 + c_2{\rm x}_2 + \cdots + c_n{\rm x}_n \\ &= S \begin{bmatrix} c_1 \\ c_2 \\ \vdots \\ c_n\end{bmatrix} = Sc. \end{align*} $$

继而,

$$ \begin{align*} u_2 &= Au_1 = c_1A{\rm x}_1 + c_2A{\rm x}_2 + \cdots + c_nA{\rm x}_n \\ & = c_1\lambda_1{\rm x}_1 + c_2\lambda_2{\rm x}_2 + \cdots + c_n\lambda_n{\rm x}n \\[3pt] & = [ {\rm x}1, \dots, {\rm x}n ] \left[ \begin{array}{cccc} {\lambda{1}} & {0} & {\cdots} & {0} \\ {0} & {\lambda{2}} & {\cdots} & {0} \\ {\vdots} & {\vdots} & {\ddots} & {\vdots} \\ {0} & {0} & {\cdots} & {\lambda{n}} \end{array} \right] \begin{bmatrix} c_1 \\ c_2 \\ \vdots \\ c_n\end{bmatrix}\\ & = S\Lambda c. \end{align*} $$

另外, 上述结果同样由以下矩阵形式得到

$$ u_2 = Au_1 = S\Lambda S^{-1} Sc = S\Lambda c. $$

递推, 就可以得到

$$ u_{k+1} = A^{k}u_1 = S\Lambda^kc. \qquad (*) $$

该公式可用于以下 生兔子问题

斐波那契数列 (Fibonacci sequence)

数列 $F = { 0, 1, 1, 2, 3, 5, \dots }$, 即满足如下递推式 $$F_n = F_{n-1} + F_{n-2}.$$ 试求 $F_n$ 的表达式.

设 $ u_1 = \begin{bmatrix} F_2 \\ F_1 \end{bmatrix} $, 则

$$ u_2 = \begin{bmatrix} F_3 \\ F_2 \end{bmatrix} = \begin{bmatrix} 1 & 1 \\ 1 & 0 \end{bmatrix}\begin{bmatrix} F_2 \\ F_1 \end{bmatrix} = Au_1. $$

计算矩阵 $A$ 的特征值和特征向量:
特征多项式

$$ \left| \lambda I - A \right| = \begin{vmatrix} \lambda -1 & -1 \\ -1 & \lambda \end{vmatrix} = \lambda^2 - \lambda - 1. $$

从而得到

$$ \lambda_1 = \frac{1+\sqrt{5}}{2} $$

对应的特征向量 ${\rm x}_1 = [\lambda_1, 1]^{\sf T}$.

$$ \lambda_2 = \frac{1-\sqrt{5}}{2} $$

对应的特征向量 ${\rm x}_2 = [\lambda_2, 1]^{\sf T}$.

计算特征向量可由观察得到:

$$ \lambda I - A = \begin{bmatrix} \lambda -1 & -1 \\ -1 & \lambda \end{bmatrix}\begin{bmatrix} a \\ b \end{bmatrix} = 0 $$

因为 $\lambda^2 - \lambda - 1 = 0$, 所以

$$ \begin{cases} a = \lambda, \\[3pt] b = 1. \end{cases} $$

所以 $$ S = [{\rm x}_1, {\rm x}_2] = \begin{bmatrix} \lambda_1 & \lambda_2 \\ 1 & 1 \end{bmatrix} $$.

继而,

$$ \begin{align*} u_1 = \begin{bmatrix} 1 \\ 0 \end{bmatrix} &= c_1{\rm x}_1 + c_2{\rm x}_2 \\ & = c_1\begin{bmatrix} \lambda_1 \\ 1 \end{bmatrix}+ c_2\begin{bmatrix} \lambda_2 \\ 1 \end{bmatrix}. \end{align*} $$

解得

$$ \begin{cases} c_1 = \frac{1}{\lambda_1 - \lambda_2}, \\[3pt] c_2 = -c_1. \end{cases} $$

带入 $(*)$ 式

$$ \begin{align*} u_n = S\Lambda ^{n-1}c &=\begin{bmatrix} \lambda_1 & \lambda_2 \\ 1 & 1 \end{bmatrix}\begin{bmatrix} \lambda_1^{n-1} & 0 \\ 0 & \lambda_2^{n-1} \end{bmatrix} \begin{bmatrix} \frac{1}{\lambda_1 - \lambda_2} \\ -\frac{1}{\lambda_1 - \lambda_2} \end{bmatrix} \\[3pt] & = \frac{1}{\lambda_1 - \lambda_2} \begin{bmatrix} \lambda_1^n - \lambda_2^n \\ \lambda_1^{n-1} - \lambda_2^{n-1} \end{bmatrix} \end{align*} $$

所以,

$$ F_n = \frac{\lambda_1^{n-1} - \lambda_2^{n-1}}{\lambda_1 - \lambda_2}. $$

指数矩阵 $e^{At}$

你能证明 $e^{At} = Se^{\Lambda t}S^{-1}$ 吗?
其中,

$$ e^{\Lambda t} = \left[\begin{array}{cccc} {\mathrm{e}^{\lambda_{1} \mathrm{t}}} & {0} & {\cdots} & {0} \\ {0} & {\mathrm{e}^{\lambda_{2} \mathrm{t}}} & {\cdots} & {0} \\ {\vdots} & {\vdots} & {\ddots} & {\vdots} \\ {0} & {0} & {\cdots} & {\mathrm{e}^{\lambda_{n} \mathrm{t}}} \end{array}\right] $$

update shortcodes
加载评论